Kahramanmaraş’ta yüzyıllardır ustaların elinden çıkan oyma çeyiz sandıkları, sadece bir eşya değil aynı zamanda bir kültür mirası olarak günümüze kadar ulaşıyor. Coğrafi işaretle tescillenmiş olan bu sandıklar, hem estetik güzellikleriyle hem de Türk aile yapısının önemli bir sembolü olmalarıyla dikkat çekiyor.
Bohçadan Sandığa Uzanan Geleneğin İzleri
Türk kültüründe aile ve evlilik gelenekleri daima kutsal sayıldı. Göçebe dönemlerde kullanılan bohçalar, yerleşik hayata geçilmesiyle birlikte yerini sandıklara bıraktı. Kahramanmaraş’ta üretilen oyma sandıklar da bu dönüşümün en güzel örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Özellikle gelin çeyizinin vazgeçilmez parçası olan sandıklar, ceviz ağacından tamamen el işçiliğiyle hazırlanıyor.
Ceviz Ağacından Yüzyıllara Meydan Okuyan Sandıklar
Üretimde kullanılan ceviz ağaçları önce eğilmemesi için kurutuluyor, ardından istenilen ölçülerde kesiliyor. Genellikle 100x52x63 cm boyutlarında yapılan sandıklar, 4, 6 ya da 8 köşeli olarak hazırlanabiliyor. Dayanıklılığıyla bilinen ceviz ağacı, işlendikten sonra uzun yıllar bozulmadan kalabiliyor.
El Oyması Desenler Ustalığın İmzası
Her sandığın üzerindeki desenler, ustaların sabırla ve yılların verdiği ustalıkla işlediği motiflerden oluşuyor. 1980’li yıllara kadar birleşimlerde kullanılan kırlangıçkuyruğu tekniği günümüzde makinelerle yapılsa da oyma desenler hâlâ tamamen el emeğiyle ortaya çıkıyor. Sandıklarda boya ya da resim kullanılmıyor; doğal ceviz rengi korunarak sadece özel vernik ve koruma işlemleri uygulanıyor. Böylece sandıklar hem kurtlanmadan korunuyor hem de parlak ve estetik görünümünü uzun süre muhafaza ediyor.
Tescilli Bir Miras
Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandıkları, 305 numaralı Mahreç İşareti ile coğrafi işaret belgesi alarak resmiyete kavuştu. Bu tescil, hem el sanatlarının korunması hem de gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşıyor.
Sonuç olarak, Kahramanmaraş’ın oyma çeyiz sandıkları yalnızca bir çeyiz eşyası değil; geçmişten bugüne taşınan kültürün, el emeğinin ve estetik anlayışın yaşayan bir simgesi olmaya devam ediyor.
